Wychodzenie z nałogu to długi proces, który często trwa wiele lat. Pomimo udziału w terapii i tak niekiedy może dojść do nawrotów. Wystarczy jeden bodziec, aby choroba powróciła. Dowiedz się, jakie czynniki zwiększają to ryzyko i powody, dla których pojawiają się nawroty w uzależnieniach.
Dlaczego pojawiają się nawroty w uzależnieniach?
Uzależnienie to naprawdę poważna i podstępna choroba, która często tylko czeka na chwilę zwątpienia lub nadmiernej pewności siebie. Wtedy może dojść do nawrotów. Dlatego niezbędnym elementem leczenia jest terapia, która nauczy życia bez substancji odurzających i innych destrukcyjnych środków.
Nawroty w uzależnieniach mogą pojawić się pomimo rozpoczęcia leczenia, a powody takiego stanu są różne i bardzo indywidualne. Zazwyczaj wiąże się to z dużym stresem oraz zmianami w życiu – szczególnie tymi negatywnymi. Niekiedy wśród powodów nawrotu uzależnienia można wymienić:
- oczekiwanie szybkich zmian,
- zaniedbywanie procesu wychodzenia z nałogu,
- brak samoobserwacji i uważności – w utrzymaniu trzeźwości naprawdę ważna jest kontrola własnych zachowań,
- zmiany w dotychczasowym myśleniu – osoba, u której pojawia się nawrót, zaczyna myśleć w uzależniony sposób,
- pojawienie się przyjemnych wspomnień związanych z okresem aktywnego zażywania substancji uzależniającej,
- zwątpienie w istotę trzeźwości,
- zaburzenia snu,
- zmienne nastroje,
- stresujące sytuacje – u chorej osoby bardzo często w głowie pojawia się myśl, że jedynym sposobem na poradzenie sobie ze stresem jest alkohol, narkotyki bądź inne używki.
Kiedy można mówić o nawrotach w uzależnieniach?
Musisz zdawać sobie sprawę z tego, że sam okres abstynencji jest niewystarczający, żeby uznać, że u chorej osoby doszło do zmian w sposobie myślenia. Kluczowe znaczenie mają nawyki, jakie zostały wprowadzone. O nawrotach w uzależnieniu można mówić także wtedy, gdy wcześniej nastąpiła świadoma decyzja o zmianie, czyli utrzymaniu abstynencji i porzuceniu nałogu. Istotne jest też pojawienie się poprawy w funkcjonowaniu psychospołecznym – pacjent nawiązał zdrowe relacje z innymi ludźmi, rozwijał swoje pasje, a przede wszystkim był usatysfakcjonowany z życia. Przerwanie tych zachowań, a przede wszystkim uaktywnienie się psychologicznych mechanizmów uzależnienia skutkuje nawrotom w uzależnieniu.
Jak rozpoznać nawrót uzależnienia?
Nie każda chwila zwątpienia, czy nawet pojawienie się pozytywnych myśli o nałogu musi skutkować nawrotem w uzależnieniach. Przede wszystkim ten stan jest poprzedzany sygnałami ostrzegawczymi. Na początku narasta frustracja, wzrasta napięcie oraz zagubienie. Zazwyczaj osoba, która wraca do uzależnienia, nie czuje zadowolenia ze swojego życia, a do tego nie może porozumieć się ze swoimi najbliższymi – rodziną i przyjaciółmi.
Osoba z nawrotem często skarży się na brak możliwości decydowania o sobie, przez co czuje się gorsza od innych. Takie zachowania potęgują stres oraz brak umiejętności radzenia sobie z problemami, czy też codziennymi obowiązkami. Wówczas powrót do uzależnienia wydaje się jedyną drogą ucieczki od narastających kłopotów i negatywnych emocji.
Jak zapobiegać nawrotom uzależnienia?
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania nawrotom w uzależnieniach jest obserwacja oraz nabycie umiejętności rozpoznawania tego stanu. Dostrzeżenie nawet subtelnych sygnałów może uchronić chorą osobę przed ponownym uzależnieniem. Dlatego nie można wyzbywać się czujności, zgubna może też być nadmierna pewność siebie.
W zapobieganiu nawrotów uzależnień pomocne może też być zdobycie jak największej ilości informacji na temat swojego nałogu, a także dowiedzenie się, czym w ogóle jest nawrót. Pozwoli to na szybkie rozpoznanie tego stanu. W tym przypadku czas i sprawna reakcja mają duże znaczenie, ponieważ dłuższe trwanie tych sygnałów zwiększa ryzyko pojawienia się kolejnych zachowań z czasu nałogu. Poza tym wymaga to jeszcze większego wysiłku oraz energii, aby zatrzymać ten proces. Tym bardziej że im dłużej trwa nawrót, tym słabnie ochota do zachowania abstynencji i wola walki. Niekiedy problemem jest również niechęć oraz rezygnacja.
Jak leczyć nawroty w uzależnieniach?
Jednym z najlepszych sposobów radzenia sobie z nawrotem w uzależnieniach jest specjalistyczna terapia, która jest prowadzona przez ośrodek leczenia uzależnień i współuzależnień. Z pomocą takiej terapii pacjent dowie się, jak rozpoznać czynniki mogące przyczyniać się do pojawienia nawrotów, a także wykształci umiejętności samoobserwacji. Tym samym przeciwstawienie się pokusom stanie się dużo łatwiejsze.
Ważnym etapem leczenia nawrotów uzależnienia jest zrozumienie, że ten stan wcale nie jest porażką. Zamiast tego chora osoba powinna traktować poszczególne symptomy jak sygnał alarmujący, który skłania do wprowadzenia zmian w życiu.
Kolejnym sposobem na radzenie sobie z nawrotami jest szczera rozmowa z bliskimi osobami, które również powinny zdawać sobie sprawę z ryzyka pojawienia się tego zjawiska. Wspólne działanie oraz wsparcie może pomóc odnieść sukces, czyli zachować stan abstynencji
